Azerice UNESCO’nun Gündeminde mi?
Azerice, UNESCO’nun somut olmayan kültürel miras listesinde yer alan eserler ve geleneklerle güçlü bir şekilde temsil edilmektedir. Ancak, Azerice’nin yok olma tehlikesi altında olduğu gibi bir durum söz konusu değildir. Aksine, Azerbaycan devleti ve toplumu, dilin korunması ve geliştirilmesi için güçlü adımlar atmaktadır. UNESCO’nun tehlike altındaki diller listesinde yer alan dillerle ilgili farkındalık yaratma çalışmaları, Azerice’nin de uluslararası platformda tanıtımını desteklemektedir.
Azerice’nin Konumu ve Önemi
Azerice, Türk dilleri ailesinin Oğuz grubuna ait ve dünya genelinde yaklaşık 50 milyon kişi tarafından konuşulan bir dildir. Azerbaycan’ın resmi dili olmasının yanı sıra İran, Rusya, Gürcistan ve Rusya’daki Azeri diasporası tarafından da yaygın olarak kullanılır. Dilin bu geniş kullanım alanı, Azerice’yi Türk dilleri arasında önemli bir yere taşımaktadır.
Azerice’nin Tehlike Altındaki Unsurları
Her ne kadar Azerice güçlü bir dil olsa da, bazı bölgelerde dilin günlük hayatta kullanımında azalma gözlemlenmektedir. Bu durum, dilin bazı unsurlarını etkileyebilir:
- Diasporada Kullanım Azalması: Azerice, yurtdışında yaşayan topluluklar arasında, özellikle genç nesillerde Türkçe, Rusça veya İngilizce gibi dillerle yer değiştirebiliyor.
- Lehçe Çeşitliliği: Güney Azerbaycan’daki (İran) lehçeler, resmi Azerbaycan dilinden farklılık gösterir ve korunması gereken ayrı bir kültürel zenginlik olarak değerlendirilir.
- Dijitalleşme Eksikliği: Azerice’nin dijital platformlarda daha yaygın yer alması gerekiyor.
Azerice’nin Korunması İçin Yapılan Çalışmalar
Azerice’nin korunması ve geliştirilmesi için Azerbaycan devleti, uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları çeşitli projeler yürütmektedir.
- Eğitim ve Okuryazarlık Çalışmaları:
- Azerbaycan’da tüm eğitim kurumlarında Azerice eğitim zorunludur.
- İran’da yaşayan Azeriler için Azerice eğitim erişimi artırılmaya çalışılmaktadır.
- UNESCO ve Kültürel Miras Projeleri:
- UNESCO, Azerbaycan muğamını ve diğer kültürel değerleri somut olmayan kültürel miras olarak tanımış ve koruma altına almıştır. Bu çalışmalar, Azerice’nin tanıtımına katkı sağlar.
- Yazılı ve Dijital Kaynakların Artırılması:
- Azerice kitap, dergi ve dijital içeriklerin yayınlanması desteklenmektedir.
- Azerice içerikli mobil uygulamalar ve çevrimiçi ders platformları geliştirilmektedir.
- Medya ve Sanat Desteği:
- Azerbaycan televizyon ve radyo kanalları, Azerice içerik üretimini desteklemektedir.
- Azerbaycan’da film, tiyatro ve müzik alanında Azerice’nin kullanımı teşvik edilmektedir.
Azerice’nin Genç Nesillere Aktarılması
Azerice’nin gelecek nesillere aktarılması, dilin geleceğini güvence altına alır. Bunun için:
- Aile Desteği: Ailelerin evde Azerice konuşması, çocukların dili doğal olarak öğrenmesini sağlar.
- Dijital Eğitim Araçları: Gençler için oyunlar, mobil uygulamalar ve çevrimiçi içerikler geliştirilmelidir.
- Kültürel Etkinlikler: Azerbaycan’da düzenlenen festivaller ve sanat etkinlikleri, dilin gençler arasında popülerleşmesine katkı sağlar.
UNESCO ve Azerice’nin Kültürel Mirası
UNESCO, Azerbaycan kültürel değerlerini destekleyen pek çok projeye katkıda bulunmuştur. Öne çıkan UNESCO projeleri:
- Muğam Sanatı: Azerbaycan muğamı, UNESCO tarafından koruma altına alınmıştır.
- Halçacılık Geleneği: Azerbaycan’ın geleneksel halı dokumacılığı, dil ve kültürle bütünleşmiş bir sanat dalıdır.
- Nevruz Kutlamaları: Azerice’nin yoğun şekilde kullanıldığı Nevruz Bayramı, UNESCO’nun somut olmayan kültürel miras listesinde yer alır.
Azerice’nin Dijital Geleceği
Azerice’nin korunması için dijital dünyada daha fazla temsil edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla:
- Dijital Platformlarda Yer Alma: Azerice bloglar, haber siteleri ve sosyal medya içerikleri artırılmalıdır.
- Çevrimiçi Eğitim Fırsatları: Azerice öğrenmek isteyenler için çevrimiçi dersler ve kaynaklar oluşturulmalıdır.
- Azerice Çeviri Sistemleri: Türkçe-Azerice ve diğer diller arasında otomatik çeviri sistemlerinin geliştirilmesi önemlidir.
Sonuç
Azerice, Türk dilleri arasında önemli bir yere sahip güçlü bir dildir. UNESCO’nun desteği ve Azerbaycan halkının çabaları sayesinde Azerice’nin korunması ve yaşatılması için önemli adımlar atılmıştır. Genç nesillerin bu dili öğrenmesi ve kültürel değerlerine sahip çıkması, Azerice’nin geleceğini garanti altına alacaktır.